Ngành xây dựng truyền thống vốn đối mặt với nhiều thách thức cố hữu như tối ưu chi phí, quản lý tài nguyên, đảm bảo an toàn lao động và kiểm soát tiến độ. Trong bối cảnh đó, AI xuất hiện như một lời giải đột phá. Khả năng phân tích dữ liệu lớn, tự động hóa quy trình và đưa ra dự đoán chính xác của AI đang mở ra tiềm năng to lớn để giải quyết các vấn đề này.

Tại Khoa Kỹ thuật - Công nghệ, Trường Đại học Hà Tĩnh, chúng tôi không chỉ xem đây là một xu hướng công nghệ, mà còn là cơ hội vàng để đào tạo nên một thế hệ kỹ sư mới, sẵn sàng làm chủ cuộc chơi. Bài viết này, dựa trên các phân tích về xu hướng, sẽ làm rõ AI đang thay đổi ngành xây dựng ra sao và Trường Đại học Hà Tĩnh (HTU) đang chuẩn bị gì để đón đầu.

Hình minh họa: AI trong xây dựng - Sự kết hợp giữa công nghệ và công trường

AI đang thay đổi ngành Xây dựng như thế nào?

AI đang can thiệp vào mọi giai đoạn của chuỗi giá trị xây dựng, từ ý tưởng thiết kế đến vận hành công trình. Có thể kể đến 5 lĩnh vực then chốt:

1. Thiết kế và Lập kế hoạch (Design Assistance): AI giúp tạo ra các mô hình thông tin xây dựng (BIM) tối ưu. Thay vì mất hàng tuần, các kỹ sư có thể thử nghiệm hàng trăm phương án thiết kế chỉ trong thời gian ngắn, đảm bảo hiệu quả về kết cấu, năng lượng và chi phí.
2. Quản lý dự án thông minh (Project Management): Các nền tảng AI như Procore giúp tự động hóa việc theo dõi tiến độ, phân bổ nguồn lực, và quan trọng nhất là cảnh báo rủi ro. AI có thể dự đoán nguy cơ chậm tiến độ hoặc vượt ngân sách trước khi chúng xảy ra.
3. Giám sát và Đảm bảo chất lượng (Quality Control): Đây là một trong những ứng dụng nổi bật nhất. Sử dụng thị giác máy tính (Computer Vision), AI phân tích hình ảnh/video từ camera hoặc drone tại công trường để phát hiện sai sót thi công, hoặc các vi phạm an toàn lao động.
4. Tự động hóa thi công (Automation): Robot tích hợp AI có thể đảm nhận các công việc lặp lại, nặng nhọc hoặc nguy hiểm như lát gạch, đổ bê tông, lắp ráp kết cấu thép. Công nghệ in 3D bê tông cũng đang cho phép xây dựng các cấu kiện phức tạp với chi phí thấp.
5. Bảo trì và Vận hành (Maintenance & Operation): AI giúp các công trình "thông minh" hơn. Các cảm biến thu thập dữ liệu về rung động, nhiệt độ... để AI phân tích và dự đoán hỏng hóc. Trong các tòa nhà thông minh, AI tự động điều chỉnh hệ thống năng lượng (điện, điều hòa) để tối ưu chi phí vận hành.

Trường Đại học Hà Tĩnh đào tạo Kỹ sư xây dựng 4.0 ra sao?

Nhìn vào 5 xu hướng trên, chúng ta thấy rõ ngành xây dựng cần hai mẫu kỹ sư: (1) người làm chủ dữ liệu và công nghệ (phần "mềm") và (2) người ứng dụng công nghệ đó vào thực thi tại công trường (phần "cứng").

Đây chính là lý do Bộ môn Xây dựng, Khoa Kỹ thuật - Công nghệ HTU tập trung phát triển hai chuyên ngành chiến lược: "Tin học Xây dựng" và "Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp".

Thách thức là cơ hội

Việc ứng dụng AI tại Việt Nam vẫn còn những rào cản ban đầu, như chi phí đầu tư, thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, và sự thiếu đồng bộ trong chuyển đổi số.

Nhưng với chúng tôi, thách thức chính là cơ hội lớn nhất cho các kỹ sư trẻ.

Ngành xây dựng đang "khát" những người vừa có kiến thức nền tảng (cơ học, vật liệu, kết cấu) vừa có kỹ năng công nghệ (BIM, AI, lập trình). Tại Trường Đại học Hà Tĩnh, chúng tôi cam kết trang bị cho sinh viên cả hai yếu tố này.

Lựa chọn theo học ngành "Xây dựng Dân dụng và Công nghiệp" hay "Tin học Xây dựng" tại HTU hôm nay không chỉ là chọn một công việc, mà là chọn trở thành người tiên phong, định hình tương lai của ngành xây dựng Việt Nam trong kỷ nguyên số.