Chất lượng của một công trình phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó vai trò của đơn vị tư vấn giám sát là rất quan trọng, tuy vậy thực tế tại Việt Nam công tác này vẫn còn nhiều hạn chế. Đội ngũ giám sát thường trẻ, thiếu kinh nghiệm và chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật ngày càng cao. Sự thay đổi nhanh của công nghệ và áp lực tiến độ càng làm phức tạp hóa vấn đề. Để cải thiện, cần đầu tư đào tạo nâng cao năng lực giám sát và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật, đảm bảo công trình đạt chất lượng và bền vững.

1. Khái quát về vai trò và nhiệm vụ của tư vấn giám sát

     Về mặt lý thuyết, tư vấn giám sát là một bộ phận không thể tách rời khỏi công tác xây dựng, được chủ đầu tư giao cho, thông qua hợp đồng kinh tế, thay mặt chủ đầu tư chịu  trách  nhiệm về chất lượng công trình. Một số hoạt động chung mà tư vấn giám sát tham gia vào công trình xây dựng phải kể đến như: nghiệm thu xác nhận khi công trình đã thi  công bảo đảm đúng thiết kế, theo quy chuẩn, tiêu chuẩn; xây dựng và bảo đảm chất lượng và tiến độ hay chưa; yêu cầu nhà thầu thi công xây dựng thực hiện theo đúng những  điều  khoản trên hợp đồng; từ chối nghiệm thu khi công trình không đạt yêu cầu chất  lượng; đề  xuất với chủ đầu tư xây dựng công trình những bất hợp lý về thiết kế để kịp thời sửa đổi.  Cụ thể, về mặt chất lượng, đơn vị tư vấn giám sát cần đảm bảo các hạng mục công trình được thi công đúng kỹ thuật và bản vẽ thiết kế. Về mặt khối lượng và giá thành nguyên  vật liệu, đơn vị tư vấn giám sát cần theo dõi, thống kê số lượng, khối lượng đầu vào và đầu  ra, đáp ứng các vật tư, vật liệu theo tiến độ công trình. Liên quan đến an toàn lao động,  đơn vị tư vấn giám sát cần bảo đảm đơn vị thi công có trang bị đầy đủ những dụng cụ, thiết  bị, đồng phụ  theo đúng tiêu chuẩn an toàn lao động; về vấn đề vệ sinh môi trường, cần  phải đảm bảo nhằm hạn chế tối đa ảnh hưởng đến những khu vực lân cận công trình trong  suốt quá trình thi công.

     Về mặt tiến độ thi công, đơn vị tư vấn giám sát cần bảo đảm công trình thực  hiện  theo đúng tiến độ đề ra ban  đầu theo từng giai đoạn, hạng mục và toàn công trình.

2. Những nhân tố ảnh hưởng đến năng lực đội ngũ tư vấn giám sát

     Nhóm nhân tố khách quan có thể kể đến là chiến lược, chính sách của công ty trong hoạt động tư vấn giám sát. Vị thế của công ty trong thị trường xây dựng hiện nay. Loại hình công trình mà công ty thực hiện tư vấn giám sát.

     Nhóm nhân tố chủ quan bao gồm trình độ, kinh nghiệm của đội ngũ tư vấn giám sát hiện nay của đơn vị tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình; Phương thức tổ chức hoạt động tư vấn giám sát của đơn vị tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình: mối liên hệ phối hợp giữa các kỹ sư tư vấn với nhau trong công việc; sự chỉ đạo của lãnh đạo xuống đến các đơn vị- đến từng kỹ sư giám sát có kịp thời, sát sao hay không…Cách thức đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ tư vấn giám sát của công ty. Môi trường làm việc, phương tiện, trang thiết bị phục vụ cho đội ngũ tư vấn giám sát. Chế độ đãi ngộ, khen thưởng đối với đội ngũ tư vấn nói chung cũng như tư vấn giám sát nói riêng.

3. Một số tồn tại, hạn chế của đội ngũ tư vấn giám sát

     Trong thực tế công tác tư vấn giám sát còn tồn tại nhiều hạn chế. Thứ nhất là thiếu chuyên môn sâu: một số tư vấn viên chưa cập nhật đầy đủ kiến thức về vật liệu, công nghệ mới. Thứ hai là chủ quan, dễ bị tác động: một số trường hợp bị ảnh hưởng bởi nhà thầu dẫn đến thiếu khách quan. Thứ ba là giám sát hình thức: chỉ kiểm tra trên giấy tờ mà chưa thực sự bám sát thực tế công trình. Cuối cùng là chậm trễ xử lý sự cố: không phát hiện kịp thời sai sót kỹ thuật, dẫn đến sửa chữa tốn kém.

4. Một số giải pháp nâng cao năng lực đơn vị tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình

Trên cơ sở phân tích những tồn tại thường gặp và bất cập của đơn vị tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình, tác giả đề xuất một số giải pháp nâng cao năng lực đơn vị tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình như sau.

Nâng cao chất lượng nhân sự bằng cách đào tạo và cấp chứng chỉ định kỳ, đảm bảo tư vấn viên luôn cập nhật kiến thức mới. Tuyển chọn nhân sự có kinh nghiệm thực chiến; Không chỉ giỏi lý thuyết mà còn có khả năng xử lý sự cố thực tế.

Ứng dụng công nghệ trong giám sát như là triển khai phần mềm quản lý giám sát công trình; hỗ trợ theo dõi tiến độ, báo cáo tự động. Sử dụng công nghệ BIM (Building Information Modeling) giúp mô phỏng, phát hiện lỗi thiết kế sớm. Camera AI, cảm biến IoT Giám sát thời gian thực, hạn chế rủi ro và sai sót.

     Tăng cường cơ chế kiểm soát chất lượng bằng cách kiểm tra chéo giữa các tư vấn viên. Tránh tình trạng giám sát chủ quan. Thiết lập hệ thống đánh giá nội bộ: định kỳ kiểm tra, báo cáo chất lượng giám sát. Cơ chế phản hồi từ chủ đầu tư và nhà thầu để cải thiện dịch vụ liên tục.

     Đảm bảo sự độc lập và minh bạch: Tách bạch giữa đơn vị tư vấn giám sát và nhà thầu để đảm bảo khách quan. Quy định nghiêm ngặt về đạo đức nghề nghiệp tránh xung đột lợi ích. Minh bạch trong quy trình báo cáo, nghiệm thu để tránh sai sót hoặc tiêu cực.

5. Kết luận

Trong thời gian qua hoạt động tư vấn giám sát thi công xây dựng của các đơn vị tư vấn giám sát thường gặp nhiều khó khăn trong công tác tổ chức, cán bộ tham gia tư vấn giám sát thi công xây dựng còn trẻ, thiếu năng lực cũng như kinh nghiệm trong hoạt động xây dựng, do sự thay đổi nhanh chóng của kỹ thuật thi công xây dựng và công nghệ từ quá trình hội nhập quốc tế. Nâng cao năng lực của đơn vị tư vấn giám sát thi công không chỉ giúp đảm bảo chất lượng công trình mà còn góp phần tạo dựng uy tín cho chủ đầu tư, nhà thầu và cả ngành xây dựng nói chung. Việc kết hợp giữa con người - công nghệ - quy trình minh bạch chính là chìa khóa giúp các đơn vị tư vấn giám sát phát triển bền vững.

Tài liệu tham khảo

[1].  Bùi Mạnh Hùng – Đào Tùng Bách (2009), Nghiệp vụ Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, Nhà xuất bản Xây dựng, Hà Nội.

[2]. Đỗ Đình Đức – Bùi Mạnh Hùng (2012) Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình, nhà xuất bản Xây dựng, Hà Nội.

[3]. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng tư vấn giám sát trong dự án xây dựng